بازاریابی برای هر کسب‌وکاری ضروری است و باعث افزایش فروش محصولات می‌شود. برخی محصولات و خدمات به یک بازارِ هدف خاص و متمایز نیاز دارند. به این بخش کوچک و خاص از بازار، نیچ مارکت می‌گویند. و به این سبک از مارکتینگ، نیچ مارکتینگ می‌گویند.
در این مقاله از نیلفانت، با مفهوم نیچ مارکتینگ بیشتر آشنا خواهید شد، نمونه‌هایی از آن را در دنیای واقعی بررسی خواهیم کرد و یک راهنمای گام‌به‌گام ارائه می‌دهیم که به شما کمک می‌کند بازارهای هدف خود را شناسایی و به آن‌ها دست یابید.
نیچ مارکتینگ چیست؟
نیچ مارکت، بخش بسیار خاصی از مشتریان است که ویژگی‌های مشترکی دارند و به دلیل این ویژگی‌ها، احتمالاً محصول یا خدمات خاصی را خریداری می‌کنند. در واقع، نیچ مارکت شامل گروه‌های کوچک و متمرکزی از مشتریان است که در دل یک بازار بزرگتر قرار دارند و شما با تمرکز بر آن‌ها می‌توانید به‌طور هدفمندتری به نیازهایشان پاسخ دهید و محصولات خود را عرضه کنید.
برای مثال فرض کنید شما تولید کننده سس برای غذا هستید، اگر به صورت تخصصی بازار کوچکتری مثل تولید سس رژیمی را شروع کنید، نیچ مارکت شما افرادی می‌شوند که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند و در نتیجه بازار رقابتی شما کوچکتر شده و رقابت راحت‌تری خواهید داشت.
به طور کلی بیشترین کاربرد نیچ مارکتینگ، برای کسانی است که در ابتدای کار خود هستند یا بازار رقابتی سختی دارند. با هدف قرار دادن بازار کوچکتر، امکان شناخته شدن بیشتری دارید و می‌توانید در ادامه راه، بازار کار خود را گسترش دهید.
چند نمونه از نیچ مارکتینگ برای درک بهتر آن
باید بدانید که بسیاری از برند‌های بزرگ در ابتدا از بازارهای هدف کوچکتری شروع کرده و بعد از ارائه محصولات با کیفیت و شناخته شدن در میان عموم مردم، خدمات و محصولات خود را گسترش دادند، در ادامه یک نمونه ایرانی و یک نمونه خارجی آن را بررسی خواهیم کرد.
دیجی کالا
دیجی‌کالا برندی است که در ده سال گذشته به یکی از شناخته‌شده‌ترین و قدرتمندترین نام‌ها در زمینه فروش آنلاین محصولات تبدیل شده و بزرگ‌ترین فروشگاه آنلاین کشور محسوب می‌شود.
مطمئنا اکثر شما به یاد می‌آورید که این غول بزرگ کار خود را با فروش تخصصی محصولات دیجیتال آغاز کرد و با ارائه محصولات با کیفیت و قرار دادن امکان بازگشت کالا در بازه زمانی مشخص، به سرعت به فروشگاهی شناخته شده و قابل اعتماد تبدیل شد.
نایک
نایک فعالیت خود را با تولید کفش‌های ورزشی ویژه دوندگان آغاز کرد. همچنین با تمرکز بر کیفیت بالا و نوآوری در طراحی، به سرعت توانست اعتماد مشتریان را جلب کند. این برند با همکاری با ورزشکاران معروف و استفاده از تبلیغات خلاقانه، نه تنها خود را به عنوان یک نام معتبر معرفی کرد، بلکه فرهنگ ورزش و زندگی فعال را در سطح جهانی ترویج نمود.
در حال حاضر نایک با ارائه مجموعه‌ای گسترده از محصولات ورزشی، از کفش و پوشاک گرفته تا تجهیزات ورزشی، به عنوان یکی از نمادهای قدرت و موفقیت در دنیای ورزش شناخته می‌شود.
مزایا و معایب نیچ مارکتینگ
هر استراتژی بازاریابی نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد که لازم است با دقت و آگاهی کامل به آن‌ها توجه شود. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، باید اقدامات لازم انجام گیرد. در ادامه، به طور خلاصه ویژگی‌های مثبت و منفی این استراتژی را بررسی خواهیم کرد تا با دید کامل به سراغ بازاریابی نیچ بروید.
مزایای نیچ مارکتینگ
- هزینه کم مارکتینگ: به دلیل رقابت کمتر در این بازار، می‌توانید با هزینه‌های پایین‌تری جایگاه خود را تثبیت کنید.
- ارتباط نزدیک‌تر با مخاطبان: با تعداد مشتریان کمتر، می‌توانید نیازها و خواسته‌های مشتریان را سریع‌تر شناسایی کنید و به یک برند معتبر تبدیل شوید.
- محصولات تخصصی: با تمرکز بر یک محصول خاص، مهارت و تخصص لازم را درباره آن کسب می‌کنید و اعتبار برندتان را افزایش می‌دهید.
- وفاداری به برند: به‌خاطر کیفیت و تخصصی بودن محصولات، مشتریان به شما وفادار می‌شوند و به راحتی شما را به دیگران معرفی می‌کنند.
معایب نیچ مارکتینگ
- بازار محدود: با تمرکز بر یک بخش خاص از بازار، بازار هدف شما محدود می‌شود و ممکن است فرصت‌های رشد و توسعه کمتری داشته باشید.
- ریسک وابستگی به مشتریان خاص: اگر مشتریان اصلی شما به دلایلی از خرید صرف‌نظر کنند، تأثیر زیادی بر فروش و درآمد شما خواهد گذاشت.
- چالش‌های رقابتی: در بازار نیچ ممکن است با رقبای قوی و متخصص دیگری مواجه شوید که می‌توانند شما را تحت فشار قرار دهند.
- نیاز به نوآوری مداوم: برای حفظ موقعیت خود در بازار، باید به‌طور مداوم در محصولات و خدمات خود نوآوری کنید که این ممکن است هزینه‌بر باشد.
مراحل رسیدن به نیچ مارکت مورد نظر هر صنعت
حالا که با مفهوم، مزایا و معایب نیچ مارکتینگ آشنا شدید، می‌توانیم به بررسی گام‌به‌گام مراحل زیر بپردازیم تا بهترین بازار هدف را برای کسب‌وکار خود پیدا کنید. با انجام این مراحل در هر صنعتی که فعالیت می‌کنید، می‌توانید به بازار هدف خاص خود برسید.
با اینکه ممکن است ایده‌هایی درباره محصول یا خدماتی که می‌خواهید ارائه دهید داشته باشید، اما باید به شناخت عمیق‌تری از بازار نیچ خود برسید: به طور مثال با دانستن خواسته‌ها و چالش‌هایی که مشتریانتان با آن‌ها روبه‌رو هستند، می‌توانید پیشنهاداتی متناسب با ویژگی‌های خاص مشتریان بالقوه‌تان ایجاد کرده و در نهایت این پیشنهادات را با موفقیت بیشتری بازاریابی کنید.
شش راه‌کار زیر می‌تواند شما را در بدست آوردن بهترین بازار نیچ راهنمایی کند.
۱. از دسته‌های بزرگتر، شروع به تعریف نیچ کنید.
ابتدا بازار کلی که می‌خواهید هدف قرار دهید را مشخص کنید. به طور مثال هدف شما فروش لباس زمستانه است و دسته بزرگ بازار شما عموم مردم است. برای بازار نیچ باید زیرگروه مشتریانی که ویژگی‌های منحصربه‌فرد یکسانی دارند را مشخص کنید. در این مثال، به طور فرض علاقمندان به کلاه و شال‌گردن بافتنی می‌توانند به عنوان زیر گروه برای بازار نیچ گزینش شوند.
برای پیدا کردن بازارهای نیچ بالقوه، به این سوالات پاسخ دهید:
- چه نیازی ممکن است شما (و دیگر مصرف‌کنندگان) به آن داشته باشید که در حال حاضر برای خرید در دسترس نیست؟
- چه مشکلات خاصی را حل خواهید کرد؟
- با توجه به نقاط قوت خود، چه چیزی می‌توانید به مشتریان ارائه دهید؟
- چه نوع مصرف‌کنندگانی ارزش‌ها، علایق و تجربیات شما را به اشتراک می‌گذارند؟
- ویژگی‌ها و خصوصیات اخلاقی مشترک این مصرف‌کنندگان چیست؟
۲. کلمات کلیدی بازار نیچ را شناسایی کنید.
یکی دیگر از روش‌های شناسایی بازار نیچ، بررسی کلماتی است که مصرف‌کنندگان هنگام جستجو در گوگل یا سایر موتورهای جستجو برای پیدا کردن راه‌حل‌ها یا پاسخ به سوالات خود تایپ می‌کنند. چند عبارت جستجو در گوگل را امتحان کنید و به کلمات کلیدی و عباراتی که گوگل به‌صورت خودکار پیشنهاد می‌دهد، توجه کنید؛ این پیشنهادات معمولاً بر اساس تمایلات فعلی است.
۳. تحقیق در شبکه‌های اجتماعی
می‌توانید اطلاعات زیادی درباره بازارهای نیچ از طریق جستجو در شبکه‌های اجتماعی به دست آورید. در این پلتفرم‌ها، افراد با توجه به علایق، حرفه‌ها، گروه‌های سنی و سایر ویژگی‌های جمعیتی و روان‌شناختی خود، محتوا منتشر می‌کنند و با دیگران تعامل دارند.
به طور مثال اگر به دنبال هدف قرار دادن علاقه‌مندان به کتاب هستید، آن‌ها را در طاقچه یا فیدیبو جستجو کنید؛ که در آن‌ها چندین خواننده درباره کتاب‌ها یا در مورد چالش‌های مطالعه خود نظر می‌دهند. با جستجو در این سایت، می‌توانید بفهمید چه ژانرها، موضوعات، و کتاب‌های جدیدی محبوب هستند و همچنین چگونه خوانندگان از طریق علاقه مشترک به کتاب با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
۴. رقبای خود را بررسی کنید.
در کنار تحقیق درباره کلمات کلیدی و شبکه‌های اجتماعی، مهم است که بفهمید رقبای شما چه کسانی هستند و چه چیزهایی به مصرف‌کنندگان در بازار نیچ شما ارائه می‌دهند. برای مثال، اگر هدف شما خدمات‌رسانی به دوندگان مسافت‌های طولانی است، بررسی کنید که آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی چه برندهایی را دنبال می‌کنند یا از کدام برندها خرید می‌کنند. چه شکاف‌هایی در پیشنهادات رقبای موجود می‌بینید؟
با این اطلاعات می‌توانید برنامه‌ای مؤثر برای رقابت تدوین کنید. این برنامه ممکن است شامل تعریف دقیق‌تر نیچ خود، متمایز کردن محصولات و خدمات برای پر کردن شکاف‌ها و بهبود پیام‌های بازاریابی شما برای ارتقای این محصولات و خدمات باشد.
۵. مشاغل در حال رشد را بررسی کنید.
با رشد صنایع مختلف، ممکن است بازارهای نیچ جدیدی را در میان صاحبان کسب‌وکار، کارمندان و مصرف‌کنندگان پیدا کنید. با استفاده از منابع آماری، مشاغل در حال رشد را بررسی کنید تا به دیدگاه‌های تازه‌ای دست یابید.
بعد از جمع‌آوری این اطلاعات، از خودتان این سوالات را بپرسید:
- چه محصولات و خدماتی می‌تواند تجربه افراد در این مشاغل را بهبود بخشد؟
- بهترین راه برای یادگیری بیشتر درباره افراد در این زمینه‌های شغلی چیست؟
- چه بازارهای نیچی را می‌توانید بر اساس شرکت‌هایی که این مشاغل را استخدام می‌کنند، شناسایی کنید؟
- چه استراتژی‌های بازاریابی می‌تواند به‌طور مؤثرتری به این بازارهای نیچ دسترسی پیدا کند؟
۶. محصول یا خدماتتان را به صورت آزمایشی ارائه دهید.
ارائه محصول یا خدمات به صورت آزمایشی یکی از روش‌های مؤثر در نیچ مارکتینگ است. با این کار می‌توانید محصول خود را به گروه کوچکی از مشتریان بازار نیچ معرفی کرده و نقاط قوت و ضعف آن را ارزیابی کنید. اگر محصول یا خدمات شما با استقبال روبه‌رو شد، می‌توانید روی توسعه و بهبود آن بیشتر تمرکز کنید تا موفقیت‌های بیشتری کسب کنید.
در مقابل اگر محصول با شکست مواجه شد، فرصت دارید که بازخوردهای دریافت شده را تحلیل کرده و با اصلاح و بهبود آن، مجدداً به بازار نیچ خود برگردید و نتیجه بهتری بگیرید. این فرآیند به شما امکان می‌دهد تا با دقت بیشتری نیازهای بازار خاص خود را برطرف کنید.
سخن پایانی
نیچ مارکتینگ یعنی تمرکز بر یک بخش کوچک و خاص از بازار که مشتریانش ویژگی‌های مشترکی دارند و به دلیل این ویژگی‌ها، به محصولات یا خدمات خاصی نیاز دارند. با این روش، کسب‌وکارها می‌توانند با هزینه کمتر و ارتباط نزدیک‌تر با مخاطبان، بازار خود را توسعه دهند. اگرچه نیچ مارکتینگ مزایایی مثل کاهش هزینه‌های بازاریابی و ایجاد وفاداری مشتری دارد، اما محدودیت بازار و وابستگی به مشتریان خاص نیز از معایب آن است. برای موفقیت، باید بازارهای نیچ را به دقت تحلیل و در صورت لزوم محصولات را بهبود بخشید.
